ဒူးဆစ်ယောင်ခြင်း (Knee Bursitis) အကြောင်း
Bursa ဆိုတာ ဒူးဆစ်တစ်ဝိုက်မှာရှိတဲ့ အရည်အိတ်သေးသေးလေး ကိုခေါ်ပါတယ်။ ဒီအရည်အိတ်တွေရှိနေတာဟာ အဆစ်တွေ ရွေ့လျားတာ၊ ကွေးတာ၊ ဆန့်တာကို ချောမွေ့စေအောင်၊ ဒူးဆစ်နားမှာရှိတဲ့ အရိုး၊အရွတ်၊ ကြွက်သားနဲ့ အရေပြားတွေ အချင်းချင်း မဖိမိအောင် လုပ်ဆောင်ပေးပါတယ်။
ဒူးမှာရှိတဲ့ ဘယ်အရည်အိတ်မဆို ယောင်ရင် ဒူးဆစ်ရဲ့အတွင်းပိုင်းမှာလည်း ယောင်ယမ်းလာပါတယ်။ Knee bursitis ဒူးဆစ်ယောင်တဲ့အခါ အကွေးအဆန့် လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ နာကျင်ပါတယ်။
လက္ခဏာများ
ဒူးဆစ်ယောင်ရင် ယောင်တဲ့အရည်အိတ်ရဲ့ တည်နေရာအလိုက် လက္ခဏာတွေ ကွဲပြားပါတယ်။ များသောအားဖြင့် ဒူးရဲ့အရည်အိတ် ယောင်တဲ့နေရာနားမှာ ပူမယ်၊ ယောင်မယ်၊ ထိရင်၊ဖိမိရင် နာမယ်။ လှုပ်ရှားရင် ပိုဆိုးမယ်။ ဒီတိုင်းနေရင်းလည်း နာနိုင်ပါတယ်။
ဒူးကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ခိုက်မိထားရင် လက္ခဏာပေါ်လာတတ်ပါတယ်။ လူအများစုမှာတော့ ဒူးအရည်အိတ်ကို ပွတ်တိုက်မှုများတဲ့၊ ကျိန်းစပ်စေတဲ့ အလုပ်အကိုင်တွေ (မာတဲ့မျက်နှာပြင်မှာ ဒူးထောက်ရတာမျိုး) မှာ လက္ခဏာတွေဟာ တစ်ဖြည်းဖြည်းပေါ်လာကာ အချိန်ကြာလာရင် ဆိုးဝါးလာပါတယ်။
ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ အကြောင်းအရင်းများ
- ဒူးကို ခဏခဏ အမြဲလိုလို ဖိဖြစ်နေတဲ့အခါ (မာတဲ့ မျက်နှာပြင်မှာ ဒူးထောက်ရတာမျိုး)
- ဒူးကို အသုံးပြုရတာများတဲ့ အပြုအမူများ
- ဒူးတည့်တည့်ကို တိုက်ရိုက်ခိုက်မိတဲ့အခါ
- ဒူးရဲ့ အရည်အိတ် bursa မှာ ပိုးဝင်တာ
အရိုးအဆစ်ယောင်တာ၊ အဆစ်အမြစ်ကိုက်တဲ့ လေးဖက်နာ၊ အဆစ်ယောင်ဂေါက်ရောဂါတွေရဲ့ နောင်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ စတဲ့အခြေအနေတွေမှာ ဒူးဆစ်ယောင်ခြင်း ဖြစ်တတ်ပါတယ်။
ဖြစ်နိုင်ချေများတဲ့ အခြေအနေများ
- ရေရှည် ဒူးထောက်ရတဲ့အခြေအနေများ ( ပိုက်ပြင်သမားများ၊ ဥယျာဉ်စိုက်ပျိုးသူများ စသည့်ဖြင့်)
- အားကစားများ ( ဒူးကို ထိခိုက်နိုင်တဲ့၊ ဒူးထောက်လျက် ချော်လဲနိုင်တဲ့ နပန်း၊ဘောလုံး၊ ဘော်လီဘော၊ အပြေးသမားများ စသည့်ဖြင့်)
- အဝလွန်ခြင်းနဲ့ အရိုးအဆစ်ကိုက်ခဲယောင်ယမ်းခြင်း
ကုသပုံ
စနစ်တကျ ပြုလုပ်ရမယ့် လေ့ကျင့်ခန်းများ၊ နာကျင်ယောင်ယမ်းမှုကို သက်သာစေတဲ့ဆေးဝါးတွေကို ဆရာဝန်ညွှန်ကြားချက်နဲ့ သောက်သုံးရမှာ၊ လေ့ကျင့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။
knee bursitis အတွက် လေ့ကျင့်ခန်းနှစ်မျိုး
1. Heel slide
ပက်လက်အိပ်ပါ။ ဖြစ်တဲ့ဒူးကို ဆန့်ထားပါ။ ကောင်းတဲ့ဒူးကိုကွေးထား/ထောင်ထားပါ။ ပြီးရင် နာတဲ့ခြေထောက်ကို ဖြည်းဖြည်းချင်း တင်ပါးဘက်ဆီကိုရွေ့လာကာ အနည်းငယ် အကြောဆန့်သလို ခံစားရတဲ့နေရာအထိ ကွေးလိုက်ပါ။ ၆စက္ကန့်မျှကွေးထားပြီး ဖြည်းဖြည်းချင်း ပြန်ဆန့်ထုတ်လိုက်ပါ။ ၈-၁၂ ကြိမ်ခန့် ပြုလုပ်ပေးပါ။
2. Quad sets
ကြမ်းပြင်မှာ (သို့) အိပ်ရာပေါ်မှာ ထိုင်ကာ ဖြစ်တဲ့ခြေထောက်ကိုဆန့်ထား၊ တထောက်ခွက်အောက်မှာ လက်သုတ်ပဝါသေးသေးထူထူကို ခံထားပါ။ ကောင်းတဲ့ခြေထောက်ကို ကြမ်းပြင်ပေါ် ခြေဖဝါးချကာ ထောင်ထားပါ။ ဖြစ်တဲ့ဖက်ရဲ့ ပေါင်ကြွက်သားကိုအားပြုကာ ဒူးနောက်ဖက်ကို သုံးပြီး လက်သုတ်ပဝါကို ၆စက္ကန့်မျှ ဖိပါ။ ၁၀စက္ကန့်နားပါ။ ဖိလိုက် နားလိုက် ကို ၈-၁၂ ကြိမ် ခန့် လေ့ကျင့်ပါ။
ကာကွယ်ရန် နည်းလမ်းများ
- အလုပ်လုပ်တဲ့အခါ၊ အားကစားလေ့ကျင့်တဲ့အခါ ဒူးကာ ဝတ်ဆင်ပါ။
- ဒူးကို အကြာကြီး အသုံးပြုပြီးပြီဆိုလျှင် အနားပေးပါ။ ခြေထောက်အကြောလျှော့ လေ့ကျင့်ခန်းများ ပြန်လည် ပြုလုပ်ပေးပါ။
- တရားလွန် ခဏခဏ ဒူးကွေးခြင်းတွေကို ရှောင်ပါ။ (ဥပမာ squat ထိုင်ခြင်း)
- ကျန်းမာတဲ့ ကိုယ်အလေးချိန်ဖြစ်အောင် ထိန်းသိမ်းပါ။
ရေးသားသူ - Dr. May Myat Tun